Қазіргі қоғамның қауіпсіздігі мемлекет тұрақтылығының негізі. Бұл ұғым бір күндік ұран емес, күнделікті сақтық пен жүйелі жұмысқа негізделген ұзақ мерзімді стратегия. 

Елімізде қабылданған "Қауіпсіз ел" ұлттық жобасы жай ғана шаралар кешені емес, заңнама мен құқық қорғау саласын жетілдіруге, ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге  бағытталған кешенді жоба. Бұл бағыттағы барлық іс-қимылдар «Заң және тәртіп» қағидатына сүйенеді. Яғни, әрбір азаматтың, әрбір мекеменің, әсіресе, стратегиялық маңызы бар инфрақұрылым объектілерінің қызметі заң аясында реттеліп, тәртіппен орындалуға тиіс.

Осы қағидатты берік ұстана отырып, жақында ғана Шымкент қаласында көлік инфрақұрылымы саласындағы мекемелердің басшыларымен бірлескен маңызды кездесу өтті. Шараны Шымкент қаласы Полиция департаменті мен қала әкімінің аппаратына қарасты терроризмге қарсы комиссияның жұмысын қамтамасыз ету бөлімі ұйымдастырды. Кездесу «Террористік тұрғыдан осал объектілерді терроризмнен қорғау» тақырыбына арналды. Ел тыныштығы мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жолындағы бұл жиынның маңызы зор болды, себебі бүгінгі күрделі геосаяси ахуал жағдайында мұндай объектілерді алдын ала қорғау мемлекеттің, халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі алғышарты екені анық. Жиын барысында қоғамның қауіпсіздігіне төнуі мүмкін террористік қатерлердің алдын алу, осал объектілердің қорғаныс деңгейін арттыру, бейнебақылау жүйелерін жетілдіру сынды өзекті мәселелер жан-жақты талқыланды. Бұл жай жиын емес, «Заң және тәртіп» ұстанымына негізделген нақты қадамдар жиынтығы болды. Өйткені ел тыныштығы, қоғам тұрақтылығы және азаматтардың қауіпсіздігі бәрінен жоғары құндылық. Жиында автомобиль көлігі саласындағы қызметті жүзеге асыратын ұйымдар мен мекемелерге тиесілі нысандардың террористік тұрғыдан осал объектілер ретінде танылып, олардың қорғалуын қалай ұйымдастыру керектігі туралы арнайы нұсқаулық кеңінен түсіндірілді. Қатысушыларға жарылғыш құрылғыны көрсететін белгілер мен күдікті заттар табылған кездегі персонал мен күзет қызметінің нақты әрекеттері туралы айтылды. Бұл жай ғана нұсқаулықты таныстыру емес, өмір мен өлім арасындағы межеде дұрыс шешім қабылдауға үйрету, қауіптің алдын алуға бағытталған нақты әрекет алгоритмдерін қалыптастыру еді.

Полиция департаментінің өкілдері қатысушыларға нысандарда қауіпсіздік шараларын күшейтудің міндеттілігі жөнінде ескертті. «Бүгінгі таңда қоғамдық қауіпсіздік мәселесі кез келген ел үшін басты басымдық. Әсіресе көлік инфрақұрылымы саласы  бұл жай ғана кәсіп емес, адамдардың күнделікті қозғалысы, жолаушы ағыны, транзиттік желілер, логистикалық түйіндер тоғысы. Мұндай орындар терроризм үшін осал, бірақ біз үшін қорғалуы тиіс нысандар. Сондықтан, біз бүгін сіздермен осы саланың тікелей өкілдерімен  арнайы бас қосып отырмыз. Біз айтып отырған «террористік тұрғыдан осал объект» деген ұғым жай қағаз жүзіндегі атау емес. Мемлекет қауіпсіздігінің нақты аймағы. Мұндай объектілерде орын алған бір қателік, ескерусіз қалған бір ғана деталь жүздеген, мыңдаған адамның өміріне қатер төндіруі мүмкін. Сондықтан, сіздердің әрқайсыңыз өз нысандарыңызда қызметкерлеріңіздің дайындық деңгейіне, өткізу режимінің қатаң сақталуына, бейнебақылау жүйесінің жұмыс істеу сапасына айрықша назар аударуға тиіссіздер. Бізге бейнекамера керек емес. Бізге нақты нәтиже беретін, бақылау жүргізуге мүмкіндік беретін, шұғыл әрекет етуге көмектесетін камера жүйесі керек. Ол үшін барлық жазбалар мен тікелей бейнеқадағалауды біздің жедел басқару орталығымен бір жүйеге біріктіру қажет. Бұл қадам терроризмге қарсы нақты шара, қауіпсіздікті алдын ала қамтамасыз етудің ең тиімді жолы. Бүгінгі кездесуде сіздерге беріліп отырған барлық түсіндірмелік материалдар, заңнамалық актілер әрекет нұсқаулығы. Біз сіздерге қажет болған жағдайда әр нысанға жеке барып, кеңес беруге, оқытуға, үйретуге дайынбыз. Бірақ сіздердің де осы үдеріске белсенді араласуларыңыз басты талап. Қысқасы, қауіпсіздікке селқос қарау бүгінде кешірілмейтін қателік. Біз бұл салада тек әкімшілік бақылаумен шектелмейміз. Әрбір мекеменің нағыз серіктеске айналғанын қалаймыз, Қазіргі таңда әрбір инфрақұрылым нысанында бейнебақылау жүйелері міндетті түрде болуы тиіс. Бірақ ол камералар тек ілініп тұру үшін емес, нақты нәтиже беруі үшін қалалық Полиция департаментінің жедел басқару орталығымен толық интеграциялануы қажет. Кез келген төтенше жағдай орын алған сәтте біз нысан ішіндегі ахуалды онлайн көріп, шұғыл шешім қабылдау мүмкіндігіне ие болуымыз керек», – деді ішкі істер органдарының қызметкері Данабай Алиев. Оның айтуынша, бейнебақылау жүйелерінің дер кезінде қосылып, орталық базамен бірігуі қауіп-қатердің алдын алу, тіпті оның болу мүмкіндігін жою жолындағы нақты әрі тиімді қадам.

Кездесу барысында әкімдік аппаратының өкілдері де сөз сөйлеп, объект басшыларына бейнебақылау жүйесін жетілдірумен қатар, әр мекемеде өткізу режимі мен күзет қызметінің жұмысын қайта қарау керектігін ескертті. «Бүгінгі кездесу жүйелі жұмыстың басы ғана емес, өткен тәжірибенің сараптамасы мен болашақ қауіптердің алдын алу жоспары. Қаладағы әрбір нысан, әсіресе жолаушылар тасымалымен, көлік логистикасымен айналысатын инфрақұрылым объектілері стратегиялық маңызы бар аймақтар. Бұл салада қызмет етіп отырған сіздер үшін енді тек бизнес, тек сапар, тек қызмет көрсету деген ұғым жеткіліксіз. Қазіргі әлемде бизнес пен қауіпсіздік бір-бірінен ажырағысыз. Егер қауіпсіздік болмаса  бизнес те болмайды. Мұны бәріміз жақсы түсінуіміз керек. Қазір барлық инфрақұрылымдық нысандарға қатысты қауіпсіздік паспорттарын әзірлеу, жаңарту міндеттеліп отыр. Бұл құжатта нысанның қай бөлігінде қандай бақылау құралдары орнатылғаны, күзет қызметі қалай ұйымдастырылғаны, персоналдың төтенше жағдайдағы әрекет алгоритмі қандай екені көрсетілуі тиіс. Бұл сіздердің қауіпсіздікке дайындық деңгейлеріңізді дәлелдейтін негізгі құжат. Біз сіздерден бейнебақылау жүйесін қалалық Полиция департаментінің жедел басқару орталығымен біріктіруді сұрап отырғанымыз  жай талап емес. Ертең бір қауіп орын алғанда, полиция оқиғаның нақты орнын көріп, шұғыл шешім қабылдай алуы үшін қажет. Бұл жүйені енгізу мемлекет тарапынан міндеттелген талап. Бірақ бұл талаптан бұрын, азаматтық жауапкершілік. Сондықтан бүгінгі кездесуді формалды жиын ретінде емес, жауапкершілікті арттыратын, нақты міндеттер мен тапсырмалар жүктейтін алаң ретінде қабылдаңыздар. Сіздер  біздің әріптестерімізсіздер. Біз сіздермен бірлесіп, қаланың қауіпсіздігін сақтауға, қоғамның тұрақтылығын қамтамасыз етуге дайынбыз. Бірақ бұл әріптестік екі жақты болуы керек. Бүгінгі жүктелген міндет барлығымыз үшін ортақ жауапкершілік»,– деді әкімдік қызметкері Жомарт Толықбаев.

Сондай-ақ жиында террористік тұрғыдан осал объект ретінде танылған әр нысанның қауіпсіздік паспорты болуы керектігі ескертілді. Бұл құжатта нысанның орналасу ерекшелігі, периметрлік қорғаныс деңгейі, күзет пен бейнебақылау жүйесі, қызметкерлердің біліктілігі мен олардың төтенше жағдай кезіндегі әрекет алгоритмі нақты көрсетілуі тиіс. Мұндай құжаттар Ішкі істер министрлігі бекіткен нормативтік-құқықтық актілерге сәйкес әзірленуі керек. Жиында бұл құжаттардың қажеттілігі мен формасы, оларды уақытылы жаңартып отырудың маңызы егжей-тегжейлі талқыланды. Сонымен қатар, террористік қауіп кезінде алғашқы болып әрекет ететін жауапты тұлғаларды тағайындау, оларды оқыту, нысан қызметкерлеріне қауіптер туралы түсіндіру жұмыстарын жүйелі түрде жүргізу жайы да сөз болды. «Бүгінгі жиын жай ғана ақпарат беру алаңы емес. Бұл нақты әрекетке бастайтын кездесулердің бірі. Осы жерде талқыланған ұсыныстар мен міндеттер тек сөз жүзінде қалмауы тиіс. Біздің ортақ міндетіміз ел тыныштығын сақтау. Ол үшін сіздердің әрқайсыларыңыз өз нысандарыңызда нақты жұмыс жүргізулеріңіз керек»,– деп қорытындылады кездесуді ұйымдастырушылар өкілі. Кездесуге қатысқан көлік компанияларының өкілдері де өз пікірлерін білдіріп, қауіпсіздік саласындағы өзгерістерге дайын екендіктерін айтты. Олар бейнебақылау жүйелерін жаңарту, өткізу режимін қатаңдату, қызметкерлерді оқыту және қауіпсіздік паспорттарын әзірлеу бағытында нақты жұмыстар жүргізетіндерін мәлімдеді. Бірнеше компания өкілі жақын арада жедел басқару орталығымен интеграциялау үшін техникалық қызметтерге өтінім беретінін жеткізді.

Бүгінгі күні әлем елдері террористік қауіп-қатерге төтеп беру үшін тек қана арнайы құрылымдарға емес, бүкіл қоғамның сергек санасына, салмақты серіктестігіне сүйенеді. Бұл ретте Шымкент қаласында өткен жиынның маңызы ерекше. Себебі көлік инфрақұрылымы  халықтың күнделікті өмірімен, тіршілігімен, қауіпсіздігімен тығыз байланысты кеңістік. Мұндай ортада бір ғана сәттік ескерусіздік орны толмас зардаптарға апарып соғуы мүмкін. Сондықтан бұл салада әрбір басшының, әрбір маманның жауапкершілігі ерекше. Жиын барысында мемлекеттік органдар мен бизнес өкілдері арасындағы өзара түсіністік пен үйлесімді іс-қимылдың нақты үлгісі көрсетілді. Полиция департаменті мен әкімдік аппараты бірлесіп, көлік нысандарын терроризмнен қорғаудың заңдық негізін, ұйымдастырушылық тәсілдерін, техникалық шешімдерін толық баяндап берді. Бұл нұсқаулықтар тек қағазда қалмай, іс жүзінде, күнделікті тәжірибеде қолданылуы қажет. Бейнебақылау жүйелерін жедел басқару орталығымен интеграциялау, персоналды оқыту, объектілердің қауіпсіздік паспорттарын жаңарту, өткізу режимін қатаңдату бүгінгі заманның шынайы сұранысы. Терроризм алдын ала әрекет етпеген жағдайда ғана қауіпті. Ал егер қоғам, бизнес, билік органдары бірлесе қимылдаса, кез келген қатердің жолы кесіледі.

«Заң және тәртіп» қағидаты дәл осындай жағдайлар үшін қажет. Ол әрбір іс-қимылды заң шеңберінде, бірақ шұғыл, нақты және тәртіппен атқаруға негізделген. Бұл кездесу осы қағидаттың өміршеңдігін, маңыздылығын тағы бір дәлелдеді. Қатысушылар тек тыңдаушы емес, алдағы күндерде нақты нәтижеге жұмыс істейтін жауапты тұлғалар ретінде танылды.

Шымкент қаласында өткен бұл шара қауіпсіздік саласында тың серпін беріп, жаңа деңгейдегі кәсіби байланыстарға жол ашты. Ендігі міндет айтылған сөзді әрекетке айналдыру, талап етілген нормаларды өмір салтына енгізу. Себебі қауіпсіз қоғам күнделікті еңбекті қажет ететін құндылық.

Аида ӨТЕП